ಹತ್ತನೆಯ ತರಗತಿ ಅಲಂಕಾರಗಳು

೧. ಹಸುಳೆಯಂದದಿ ಒಲಿದಳು - ಉಪಮಾಲಂಕಾರ(ಲುಪ್ತೋಪಮಾಲಂಕಾರ)

೧. ಉಪಮೇಯ : ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿಲ್ಲ

೨. ಉಪಮಾನ : ಹಸುಳೆ

೩. ಉಪಮವಾಚಕ : ಅಂದದಿ

೪. ಸಮಾನಧರ್ಮ : ಒಲಿಯುವುದು

ಸಮನ್ವಯ : ಇಲ್ಲಿ ಉಪಮೇಯವಾದ ಶಬರಿಯನ್ನು ಉಪಮಾನವಾದ ಹಸುಳೆಗೆ ಹೋಲಿಸಿರುವುದರಿಂದ ಇದು ಉಪಮಾಲಂಕಾರವಾಗಿದೆ.

ಲಕ್ಷಣ : ಎರಡು ವಸ್ತುಗಳಿಗೆ ಪರಸ್ಪರವಾಗಿ ಇರುವ ಹೋಲಿಕೆಯನ್ನು ಹೇಳುವುದೇ ಉಪಮಾಲಂಕಾರ.

೨. ದುರ್ಯೋಧನನು ಅರಗಿನ ಮನೆ ಕಟ್ಟಿದಂತೆ - ಉಪಮಾಲಂಕಾರ (ಲುಪ್ತೋಪಮಾಲಂಕಾರ)

೧. ಉಪಮೇಯ : ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿಲ್ಲ

೨. ಉಪಮಾನ : ದುರ್ಯೋಧನ ಅರಗಿನ ಮನೆ

೩. ಉಪಮವಾಚಕ : ಅಂತೆ

೪. ಸಮಾನಧರ್ಮ : ಕಟ್ಟುವುದು

ಸಮನ್ವಯ : ಇಲ್ಲಿ ಉಪಮೇಯವಾದ ಅಮೆರಿಕಾ ಕೆನಡಾಗಳಲ್ಲಿ ಮರಗಳಿಂದ ಕಟ್ಟಿದ ಮನೆಯನ್ನು ಉಪಮಾನವಾದ ದುರ್ಯೋಧನನ ಅರಗಿನ ಮನೆಗೆ ಹೋಲಿಸಿರುವುದರಿಂದ ಇದು ಉಪಮಾಲಂಕಾರವಾಗಿದೆ.

ಲಕ್ಷಣ : ಎರಡು ವಸ್ತುಗಳಿಗೆ ಪರಸ್ಪರವಾಗಿ ಇರುವ ಹೋಲಿಕೆಯನ್ನು ಹೇಳುವುದೇ ಉಪಮಾಲಂಕಾರ.

೩. ಬಳಾರಿಯ ಮನೆಯಂ ಪರಕೆಯ ಕುರಿ ಪುಗಿಸುವಂತೆ - ಉಪಮಾಲಂಕಾರ (ಲುಪ್ತೋಪಮಾಲಂಕಾರ)

೧. ಉಪಮೇಯ : ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿಲ್ಲ

೨. ಉಪಮಾನ : ಬಳಾರಿಯ ಮನೆಗೆ ಕೊಂಡೊಯ್ಯುವ ಹರಕೆಯ ಕುರಿ

೩. ಉಪಮವಾಚಕ : ಅಂತೆ

೪. ಸಮಾನಧರ್ಮ : ಪುಗಿಸುವುದು

ಸಮನ್ವಯ : ಇಲ್ಲಿ ಉಪಮೇಯವಾದ ದುಷ್ಟಬುದ್ಧಿಯ ತಂದೆಯನ್ನು ಉಪಮಾನವಾದ ಹರಕೆಯ ಕುರಿಗೆ ಹೋಲಿಸಿರುವುದರಿಂದ ಇದು ಉಪಮಾಲಂಕಾರವಾಗಿದೆ.

ಲಕ್ಷಣ : ಎರಡು ವಸ್ತುಗಳಿಗೆ ಪರಸ್ಪರವಾಗಿ ಇರುವ ಹೋಲಿಕೆಯನ್ನು ಹೇಳುವುದೇ ಉಪಮಾಲಂಕಾರ.

೪. ಪುಣ್ಯದೊಂದು ಪೆರ್ಮರನುಳಿವಂತೆ ನೀನುಳಿದೆ. - ಉಪಮಾಲಂಕಾರ (ಲುಪ್ತೋಪಮಾಲಂಕಾರ)

೧. ಉಪಮೇಯ : ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿಲ್ಲ

೨. ಉಪಮಾನ : ಪೆರ್ಮರ

೩. ಉಪಮವಾಚಕ : ಅಂತೆ

೪. ಸಮಾನಧರ್ಮ : ಉಳಿಯುವುದು.

ಸಮನ್ವಯ : ಇಲ್ಲಿ ಉಪಮೇಯವಾದ ದುರ್ಯೋಧನನನ್ನು ಉಪಮಾನವಾದ ಪೆರ್ಮರಕ್ಕೆ ಹೋಲಿಸಿರುವುದರಿಂದ ಇದು ಉಪಮಾಲಂಕಾರವಾಗಿದೆ.

ಲಕ್ಷಣ : ಎರಡು ವಸ್ತುಗಳಿಗೆ ಪರಸ್ಪರವಾಗಿ ಇರುವ ಹೋಲಿಕೆಯನ್ನು ಹೇಳುವುದೇ ಉಪಮಾಲಂಕಾರ.

೫. ಒಳಗಿನ ಮಂದಿ ಗುಂಡು ಹೊಡೆದರೊ ಮುಂಗಾರಿ ಸಿಡಿಲ ಸಿಡಿದ್ಹಂಗ - ಉಪಮಾಲಂಕಾರ

೧. ಉಪಮೇಯ : ಒಳಗಿನ ಮಂದಿ ಗುಂಡು ಹೊಡೆಯುವುದು

೨. ಉಪಮಾನ : ಮುಂಗಾರಿನಲ್ಲಿ ಸಿಡಿಲು ಸಿಡಿಯುವುದು.

೩. ಉಪಮವಾಚಕ : ಹಾಂಗ

೪. ಸಮಾನಧರ್ಮ : ಹೊಡೆಯುವುದು

ಸಮನ್ವಯ : ಇಲ್ಲಿ ಉಪಮೇಯವಾದ ಒಳಗಿನ ಮಂದಿ ಗುಂಡು ಹೊಡೆಯುವುದನ್ನು ಉಪಮಾನವಾದ ಮುಂಗಾರಿನಲ್ಲಿ ಸಿಡಿಯುವ ಸಿಡಿಲಿಗೆ ಹೋಲಿಸಿರುವುದರಿಂದ ಇದು ಉಪಮಾಲಂಕಾರವಾಗಿದೆ.

ಲಕ್ಷಣ : ಎರಡು ವಸ್ತುಗಳಿಗೆ ಪರಸ್ಪರವಾಗಿ ಇರುವ ಹೋಲಿಕೆಯನ್ನು ಹೇಳುವುದೇ ಉಪಮಾಲಂಕಾರ.

೬. ಸತಿಪತಿಗಳೊಂದಾಗದವನ ಭಕ್ತಿ ಅಮೃತದೊಳು ವಿಷ ಬೆರೆದಂತೆ - ಉಪಮಾಲಂಕಾರ

೧. ಉಪಮೇಯ :ಸತಿಪತಿಗಳೊಂದಾಗದವನ ಭಕ್ತಿ

೨. ಉಪಮಾನ : ಅಮೃತದಲ್ಲಿ ಬೆರೆತ ವಿಷ

೩. ಉಪಮವಾಚಕ : ಅಂತೆ

೪. ಸಮಾನಧರ್ಮ :ಬೆರೆಯುವುದು

ಸಮನ್ವಯ : ಇಲ್ಲಿ ಉಪಮೇಯವಾದ ಸತಿಪತಿಗಳೊಂದಾಗದವನ ಭಕ್ತಿಯನ್ನು ಉಪಮಾನವಾದ ಅಮೃತದಲ್ಲಿ ಬೆರೆತ ವಿಷಕ್ಕೆ ಹೋಲಿಸಿರುವುದರಿಂದ ಇದು ಉಪಮಾಲಂಕಾರವಾಗಿದೆ.

ಲಕ್ಷಣ : ಎರಡು ವಸ್ತುಗಳಿಗೆ ಪರಸ್ಪರವಾಗಿ ಇರುವ ಹೋಲಿಕೆಯನ್ನು ಹೇಳುವುದೇ ಉಪಮಾಲಂಕಾರ.

೭. ಮರನೇರಿದ ಮರ್ಕಟನಂತೆ - ಉಪಮಾಲಂಕಾರ(ಲುಪ್ತೋಪಮಾಲಂಕಾರ)

೧. ಉಪಮೇಯ : ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿಲ್ಲ

೨. ಉಪಮಾನ : ಮರನೇರಿದ ಮರ್ಕಟ

೩. ಉಪಮವಾಚಕ : ಅಂತೆ

೪. ಸಮಾನಧರ್ಮ : ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿಲ್ಲ

ಸಮನ್ವಯ : ಇಲ್ಲಿ ಉಪಮೇಯವಾದ ಮಾನವನ ಚಂಚಲವಾದ ಮನಸ್ಸನ್ನು ಉಪಮಾನವಾದ ಮರವನೇರಿದ ಮರ್ಕಟಕ್ಕೆ ಹೋಲಿಸಿರುವುದರಿಂದ ಇದು ಉಪಮಾಲಂಕಾರವಾಗಿದೆ.

ಲಕ್ಷಣ : ಎರಡು ವಸ್ತುಗಳಿಗೆ ಪರಸ್ಪರವಾಗಿ ಇರುವ ಹೋಲಿಕೆಯನ್ನು ಹೇಳುವುದೇ ಉಪಮಾಲಂಕಾರ.

೮. ಅಂದಣವನೇರಿದ ಸೊಣಗನಂತೆ - ಉಪಮಾಲಂಕಾರ (ಲುಪ್ತೋಪಮಾಲಂಕಾರ)

೧. ಉಪಮೇಯ : ಮಾನವನ ಚಂಚಲವಾದ ಸ್ವಭಾವ

೨. ಉಪಮಾನ : ಅಂದಣವನೇರಿದ ಸೊಣಗ

೩. ಉಪಮವಾಚಕ : ಅಂತೆ

೪. ಸಮಾನಧರ್ಮ :ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿಲ್ಲ

ಸಮನ್ವಯ : ಇಲ್ಲಿ ಉಪಮೇಯವಾದ ಮಾನವನ ಚಂಚಲವಾದ ಸ್ವಭಾವವನ್ನು ಉಪಮಾನವಾದ ಅಂದಣವನೇರಿದ ನಾಯಿಗೆ ಹೋಲಿಸಿರುವುದರಿಂದ ಇದು ಉಪಮಾಲಂಕಾರವಾಗಿದೆ.

ಲಕ್ಷಣ : ಎರಡು ವಸ್ತುಗಳಿಗೆ ಪರಸ್ಪರವಾಗಿ ಇರುವ ಹೋಲಿಕೆಯನ್ನು ಹೇಳುವುದೇ ಉಪಮಾಲಂಕಾರ.

೯. ನುಡಿದರೆ ಮುತ್ತಿನ ಹಾರದಂತಿರಬೇಕು - ಉಪಮಾಲಂಕಾರ (ಲುಪ್ತೋಪಮಾಲಂಕಾರ)

೧. ಉಪಮೇಯ : ನುಡಿ

೨. ಉಪಮಾನ : ಮುತ್ತಿನ ಹಾರ

೩. ಉಪಮವಾಚಕ : ಅಂತೆ

೪. ಸಮಾನಧರ್ಮ : ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿಲ್ಲ

ಸಮನ್ವಯ: ಇಲ್ಲಿ ಉಪಮೇಯವಾದ ನುಡಿಯನ್ನು ಉಪಮಾನವಾದ ಮುತ್ತಿನ ಹಾರಕ್ಕೆ ಹೋಲಿಸಿರುವುದರಿಂದ ಇದು ಉಪಮಾಲಂಕಾರವಾಗಿದೆ.

ಲಕ್ಷಣ : ಎರಡು ವಸ್ತುಗಳಿಗೆ ಪರಸ್ಪರವಾಗಿ ಇರುವ ಹೋಲಿಕೆಯನ್ನು ಹೇಳುವುದೇ ಉಪಮಾಲಂಕಾರ.

೧೦. ನುಡಿದರೆ ಮಾಣಿಕ್ಯದ ದೀಪ್ತಿಯಂತಿರಬೇಕು (ಲುಪ್ತೋಪಮಾಲಂಕಾರ)

೧. ಉಪಮೇಯ : ನುಡಿ

೨. ಉಪಮಾನ : ಮಾಣಿಕ್ಯದ ದೀಪ್ತಿ

೩. ಉಪಮವಾಚಕ : ಅಂತೆ

೪. ಸಮಾನಧರ್ಮ : ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿಲ್ಲ

ಸಮನ್ವಯ : ಇಲ್ಲಿ ಉಪಮೇಯವಾದ ನುಡಿಯನ್ನು ಉಪಮಾನವಾದ ಮಾಣಿಕ್ಯದ ದೀಪ್ತಿಗೆ ಹೋಲಿಸಿರುವುದರಿಂದ ಇದು ಉಪಮಾಲಂಕಾರವಾಗಿದೆ.

ಲಕ್ಷಣ : ಎರಡು ವಸ್ತುಗಳಿಗೆ ಪರಸ್ಪರವಾಗಿ ಇರುವ ಹೋಲಿಕೆಯನ್ನು ಹೇಳುವುದೇ ಉಪಮಾಲಂಕಾರ.

೧೧. ನುಡಿದರೆ ಸ್ಪಟಿಕದ ಶಲಾಕೆಯಂತಿರಬೇಕು - ಉಪಮಾಲಂಕಾರ (ಲುಪ್ತೋಪಮಾಲಂಕಾರ)

೧. ಉಪಮೇಯ : ನುಡಿ

೨. ಉಪಮಾನ : ಸ್ಪಟಿಕದ ಶಲಾಕೆ

೩. ಉಪಮವಾಚಕ : ಅಂತೆ

೪. ಸಮಾನಧರ್ಮ : ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿಲ್ಲ ಸಮನ್ವಯ : ಇಲ್ಲಿ ಉಪಮೇಯವಾದ ನುಡಿಯನ್ನು ಉಪಮಾನವಾದ ಸ್ಪಟಿಕದ ಶಲಾಕೆಗೆ ಹೋಲಿಸಿರುವುದರಿಂದ ಇದು ಉಪಮಾಲಂಕಾರವಾಗಿದೆ.

ಲಕ್ಷಣ : ಎರಡು ವಸ್ತುಗಳಿಗೆ ಪರಸ್ಪರವಾಗಿ ಇರುವ ಹೋಲಿಕೆಯನ್ನು ಹೇಳುವುದೇ ಉಪಮಾಲಂಕಾರ.

೧೨. ಶೋಕದುಲ್ಕೆ .- ರೂಪಕಾಲಂಕಾರ

೧. ಉಪಮೇಯ : ಶೋಕ

೨. ಉಪಮಾನ : ಉಲ್ಕೆ

ಸಮನ್ವಯ : ಇಲ್ಲಿ ಉಪಮೇಯವಾದ ಶ್ರೀರಾಮನ ಶೋಕವನ್ನು ಉಪಮಾನವಾದ ಉಲ್ಕೆಗೆ ಅಭೇದವಾಗಿ ರೂಪಿಸಿರುವುದರಿಂದ ಇದು ರೂಪಕಾಲಂಕಾರವಾಗಿದೆ.

ಲಕ್ಷಣ : ಉಪಮೇಯ ಮತ್ತು ಉಪಮಾನಗಳಿಗೆ ಭೇದವು ಕಂಡುಬರದೆ ಅವೆರೆಡೂ ಒಂದೇ ಎಂದು ವರ್ಣಿಸಿದರೆ ಅದೇ ರೂಪಕಾಲಂಕಾರ.

೧೩. ಆತ್ಮ ಸುರಭಿ .- ರೂಪಕಾಲಂಕಾರ

೧. ಉಪಮೇಯ : ಆತ್ಮ

೨. ಉಪಮಾನ : ಸುರಭಿ

ಸಮನ್ವಯ : ಇಲ್ಲಿ ಉಪಮೇಯವಾದ ಆತ್ಮವನ್ನು ಉಪಮಾನವಾದ ಸುರಭಿಗೆ ಅಭೇದವಾಗಿ ರೂಪಿಸಿರುವುದರಿಂದ ಇದು ರೂಪಕಾಲಂಕಾರವಾಗಿದೆ.

ಲಕ್ಷಣ : ಉಪಮೇಯ ಮತ್ತು ಉಪಮಾನಗಳಿಗೆ ಭೇದವು ಕಂಡುಬರದೆ ಅವೆರೆಡೂ ಒಂದೇ ಎಂದು ವರ್ಣಿಸಿದರೆ ಅದೇ ರೂಪಕಾಲಂಕಾರ.

೧೪. ಸಿಡಿಲ ಸಿಡಿದ್ಹಾಂಗ ಗುಂಡು ಸುರಿದಾವ. - ಉಪಮಾಲಂಕಾರ

೧. ಉಪಮೇಯ :ಗುಂಡು ಸುರಿಯುವುದು

೨. ಉಪಮಾನ : ಸಿಡಿಲು ಸಿಡಿಯುವುದು

೩. ಉಪಮವಾಚಕ : ಹಾಂಗ

೪. ಸಮಾನಧರ್ಮ : ಸುರಿಯುವುದು/ಸಿಡಿಯುವುದು

ಸಮನ್ವಯ : ಇಲ್ಲಿ ಉಪಮೇಯವಾದ ಗುಂಡು ಸುರಿಯುವುದನ್ನು ಉಪಮಾನವಾದ ಸಿಡಿಲು ಸಿಡಿಯುವುದಕ್ಕೆ ಹೋಲಿಸಿರುವುದರಿಂದ ಇದು ಉಪಮಾಲಂಕಾರವಾಗಿದೆ.

ಲಕ್ಷಣ : ಎರಡು ವಸ್ತುಗಳಿಗೆ ಪರಸ್ಪರವಾಗಿ ಇರುವ ಹೋಲಿಕೆಯನ್ನು ಹೇಳುವುದೇ ಉಪಮಾಲಂಕಾರ.

೧೫. ಮಾರಿಗೌತಣವಾಯ್ತು ನಾಳಿನ ಭಾರತವು. - ರೂಪಕಾಲಂಕಾರ

೧. ಉಪಮೇಯ : ನಾಳಿನ ಭಾರತ ಯುದ್ಧ

೨. ಉಪಮಾನ : ಮಾರಿಯ ಔತಣ

ಸಮನ್ವಯ : ಇಲ್ಲಿ ಉಪಮೇಯವಾದ ನಾಳಿನ ಭಾರತ ಯುದ್ಧವನ್ನು ಉಪಮಾನವಾದ ಮಾರಿಯ ಔತಣಕ್ಕೆ ಅಭೇದವಾಗಿ ರೂಪಿಸಿರುವುದರಿಂದ ಇದು ರೂಪಕಾಲಂಕಾರವಾಗಿದೆ.

ಲಕ್ಷಣ : ಉಪಮೇಯ ಮತ್ತು ಉಪಮಾನಗಳಿಗೆ ಭೇದವು ಕಂಡುಬರದೆ ಅವೆರೆಡೂ ಒಂದೇ ಎಂದು ವರ್ಣಿಸಿದರೆ ಅದೇ ರೂಪಕಾಲಂಕಾರ.

೧೬. ಕಾದಾಟದಾಟ. - ರೂಪಕಾಲಂಕಾರ

೧. ಉಪಮೇಯ : ಕಾದಾಟ

೨. ಉಪಮಾನ : ಆಟ

ಸಮನ್ವಯ : ಇಲ್ಲಿ ಉಪಮೇಯವಾದ ಕಾದಾಟವನ್ನು ಉಪಮಾನವಾದ ಆಟಕ್ಕೆ ಅಭೇದವಾಗಿ ರೂಪಿಸಿರುವುದರಿಂದ ಇದು ರೂಪಕಾಲಂಕಾರವಾಗಿದೆ.

ಲಕ್ಷಣ : ಉಪಮೇಯ ಮತ್ತು ಉಪಮಾನಗಳಿಗೆ ಭೇದವು ಕಂಡುಬರದೆ ಅವೆರೆಡೂ ಒಂದೇ ಎಂದು ವರ್ಣಿಸಿದರೆ ಅದೇ ರೂಪಕಾಲಂಕಾರ.

೧೭. ಬೆಕ್ಕಿನಂತೆ ದೇಹವನ್ನು ಹುದುಗಿಸಿಕೊಂಡು ಹುಲಿ. - ಉಪಮಾಲಂಕಾರ

೧. ಉಪಮೇಯ : ಹುಲಿ

೨. ಉಪಮಾನ : ಬೆಕ್ಕು

೩. ಉಪಮವಾಚಕ :ಅಂತೆ

೪. ಸಮಾನಧರ್ಮ : ಹುದುಗಿಸಿಕೊಳ್ಳು

ಸಮನ್ವಯ : ಇಲ್ಲಿ ಉಪಮೇಯವಾದ ಹುಲಿಯ ದೇಹವನ್ನು ಉಪಮಾನವಾದ ಬೆಕ್ಕಿಗೆ ಹೋಲಿಸಿರುವುದರಿಂದ ಇದು ಉಪಮಾಲಂಕಾರವಾಗಿದೆ.

ಲಕ್ಷಣ : ಎರಡು ವಸ್ತುಗಳಿಗೆ ಪರಸ್ಪರವಾಗಿ ಇರುವ ಹೋಲಿಕೆಯನ್ನು ಹೇಳುವುದೇ ಉಪಮಾಲಂಕಾರ.

೧೮.ವದನಾರವಿಂದ . - ರೂಪಕಾಲಂಕಾರ

೧. ಉಪಮೇಯ : ವದನ

೨. ಉಪಮಾನ : ಅರವಿಂದ

ಸಮನ್ವಯ : ಇಲ್ಲಿ ಉಪಮೇಯವಾದ ಶಾನುಭೋಗರ ವದನ(ಮುಖ)ವನ್ನು ಉಪಮಾನವಾದ ಅರವಿಂದ(ಕಮಲ)ಕ್ಕೆ ಅಭೇದವಾಗಿ ರೂಪಿಸಿರುವುದರಿಂದ ಇದು ರೂಪಕಾಲಂಕಾರವಾಗಿದೆ.

ಲಕ್ಷಣ : ಉಪಮೇಯ ಮತ್ತು ಉಪಮಾನಗಳಿಗೆ ಭೇದವು ಕಂಡುಬರದೆ ಅವೆರೆಡೂ ಒಂದೇ ಎಂದು ವರ್ಣಿಸಿದರೆ ಅದೇ ರೂಪಕಾಲಂಕಾರ.

೧೯. ಮಾತು ಬಲ್ಲವನಿಗೆ ಜಗಳವಿಲ್ಲ ; ಊಟ ಬಲ್ಲವನಿಗೆ ರೋಗವಿಲ್ಲ.-ದೃಷ್ಟಾಂತಾಲಂಕಾರ

೧. ಉಪಮೇಯ : ಮಾತು ಬಲ್ಲವನಿಗೆ ಜಗಳವಿಲ್ಲ

೨. ಉಪಮಾನ : ಊಟ ಬಲ್ಲವನಿಗೆ ರೋಗವಿಲ್ಲ.

ಸಮನ್ವಯ : ಇಲ್ಲಿ ಉಪಮೇಯವಾದ ಮಾತು ಬಲ್ಲವನಿಗೆ ಜಗಳವಿಲ್ಲ ಹಾಗೂ ಉಪಮಾನವಾದ ಊಟ ಬಲ್ಲವನಿಗೆ ರೋಗವಿಲ್ಲ ಎರಡೂ ಬಿಂಬ- ಪ್ರತಿಬಿಂಬದಂತೆ ಇರುವುದರಿಂದ ಇಬ್ಬರೂ ಒಂದೇ ಎಂಬುದು ಪ್ರತಿಪಾದಿತವಾಗಿದೆ.ಆದ್ದರಿಂದ ಇದು ದೃಷ್ಟಾಂತಾಲಂಕಾರವಾಗಿದೆ

ಲಕ್ಷಣ : ಎರೆಡು ಬೇರೆ ಬೇರೆ ವಾಕ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಅರ್ಥಸಾದೃಶ್ಯದಿಂದ ಬಿಂಬ- ಪ್ರತಿಬಿಂಬ ಭಾವವು ತೋರಿಬಂದರೆ ಅದನ್ನು ದೃಷ್ಟಾಂತಾಲಂಕಾರ ಎನ್ನುವರು.

೨೦. ಅಚ್ಛೋದ ಸರೋವರವು ತ್ರೈಲೋಕ್ಯ ಲಕ್ಷ್ಮಿಯು ತನ್ನ ಸೌಂದರ್ಯವನ್ನು ನೋಡಲು ಮಾಡಿಟ್ಟ ರನ್ನಗನ್ನಡಿಯೋ ಎಂಬಂತೆ ಶೋಭಿಸಿತು. - ಉತ್ಪ್ರೇಕ್ಷಾಲಂಕಾರ

೧. ಉಪಮೇಯ : ಅಚ್ಛೋದ ಸರೋವರ

೨. ಉಪಮಾನ : ರನ್ನಗನ್ನಡಿ

ಸಮನ್ವಯ : ಇಲ್ಲಿ ಉಪಮೇಯವಾದ ಅಚ್ಛೋದ ಸರೋವರವನ್ನು ಉಪಮಾನವಾದ ರನ್ನಗನ್ನಡಿ ಎಂಬುದಾಗಿ ಕಲ್ಪಿಸಿರುವುದರಿಂದ ಇದು ಉತ್ಪ್ರೇಕ್ಷಾಲಂಕಾರ ವಾಗಿದೆ.

ಲಕ್ಷಣ : ಉಪಮೇಯವಾದ ವಸ್ತುವನ್ನು ಅಥವಾ ಸನ್ನಿವೇಶವನ್ನು ಉಪಮಾನದ ವಸ್ತುವನ್ನಾಗಿ ಅಥವಾ ಸನ್ನಿವೇಶವನ್ನಾಗಿ ಕಲ್ಪಿಸುವುದೇ ಉತ್ಪ್ರೇಕ್ಷಾಲಂಕಾರ.

೨೧. ನೀಚರಿಗೆ ಮಾಡಿದ ಉಪಕಾರವು ಹಾವಿಗೆ ಹಾಲೆರೆದಂತೆ. - ಉಪಮಾಲಂಕಾರ

೧. ಉಪಮೇಯ : ನೀಚರಿಗೆ ಮಾಡಿದ ಉಪಕಾರ

೨. ಉಪಮಾನ : ಹಾವಿಗೆ ಎರೆದ ಹಾಲು

೩. ಉಪಮವಾಚಕ : ಅಂತೆ

೪. ಸಮಾನಧರ್ಮ : ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿಲ್ಲ

ಸಮನ್ವಯ : ಇಲ್ಲಿ ಉಪಮೇಯವಾದ ನೀಚರಿಗೆ ಮಾಡಿದ ಉಪಕಾರವನ್ನು ಉಪಮಾನವಾದ ಹಾವಿಗೆ ಎರೆದ ಹಾಲಿಗೆ ಹೋಲಿಸಿರುವುದರಿಂದ ಇದು ಉಪಮಾಲಂಕಾರವಾಗಿದೆ.

ಲಕ್ಷಣ : ಎರಡು ವಸ್ತುಗಳಿಗೆ ಪರಸ್ಪರವಾಗಿ ಇರುವ ಹೋಲಿಕೆಯನ್ನು ಹೇಳುವುದೇ ಉಪಮಾಲಂಕಾರ.

೨೨. ಭೀಮ ದುರ್ಯೋಧನರು ಮದಗಜಗಳಂತೆ ಹೋರಾಡಿದರು. - ಉಪಮಾಲಂಕಾರ

೧. ಉಪಮೇಯ : ಭೀಮ ದುರ್ಯೋಧನರು

೨. ಉಪಮಾನ : ಮದಗಜಗಳು

೩. ಉಪಮವಾಚಕ : ಅಂತೆ

೪. ಸಮಾನಧರ್ಮ : ಹೋರಾಡು

ಸಮನ್ವಯ : ಇಲ್ಲಿ ಉಪಮೇಯವಾದ ಭೀಮ ದುರ್ಯೋಧನರನ್ನು ಉಪಮಾನವಾದ ಮದಗಜಗಳಿಗೆ ಹೋಲಿಸಿರುವುದರಿಂದ ಇದು ಉಪಮಾಲಂಕಾರವಾಗಿದೆ.

ಲಕ್ಷಣ : ಎರಡು ವಸ್ತುಗಳಿಗೆ ಪರಸ್ಪರವಾಗಿ ಇರುವ ಹೋಲಿಕೆಯನ್ನು ಹೇಳುವುದೇ ಉಪಮಾಲಂಕಾರ.

೨೩.ಅಳ್ಳಿರಿಯುತಿಪ್ಪ ಎಮ್ಮ ಒಡಲಬೇಗೆಯ ಬೆಂಕಿಯುರಿ ನಿನ್ನನಿರಿಯದೆ ಪೇಳು ವಿಶ್ವಾಮಿತ್ರ. - ರೂಪಕಾಲಂಕಾರ

೧. ಉಪಮೇಯ : ಒಡಲಬೇಗೆ

೨. ಉಪಮಾನ : ಬೆಂಕಿಯುರಿ

ಸಮನ್ವಯ : ಇಲ್ಲಿ ಉಪಮೇಯವಾದ ಅಯೋಧ್ಯೆಯ ಪ್ರಜೆಗಳ ಒಡಲಬೇಗೆಯನ್ನು ಉಪಮಾನವಾದ ಬೆಂಕಿಯುರಿಗೆ ಅಭೇದವಾಗಿ ರೂಪಿಸಿರುವುದರಿಂದ ಇದು ರೂಪಕಾಲಂಕಾರವಾಗಿದೆ.

ಲಕ್ಷಣ : ಉಪಮೇಯ ಮತ್ತು ಉಪಮಾನಗಳಿಗೆ ಭೇದವು ಕಂಡುಬರದೆ ಅವೆರೆಡೂ ಒಂದೇ ಎಂದು ವರ್ಣಿಸಿದರೆ ಅದೇ ರೂಪಕಾಲಂಕಾರ.